Thư Viện Số Là Gì?

Thư viện số là khái niệm đang còn rất mới ở Việt nam và cũng tồn tại nhiều cách hiểu hay định nghĩa khác nhau của các cá nhân, tổ chức ở cả Việt Nam và trên thế giới về thuật ngữ này:

Peter Noerr (1998) định nghĩa thư viện số là một thư viện mà “có tài nguyên được lưu trữ trong hệ thống máy tính dưới một định dạng cho phép nó có thể được điều chỉnh (ví dụ để cải thiện khả năng khai thác) và cấp phát (ví dụ như một tệp âm thanh để nghe trên máy tính) theo những cách thức mà những phiên bản thông thường của tài nguyên này không thể thực hiện được

Theo Witten và Bainbridge (2003) thì, thư viện số không chỉ là thư viện được số hóa. Thư viện số đề cập tới những cách thức mới để làm việc với tri thức: bảo quản, sưu tập, tổ chức, nhân bản và truy cập – chứ không phải là việc phá bỏ những tổ chức thư viện hiện có và đặt chúng lại với nhau trong chiếc hộp điện tử. Họ định nghĩa rằng thư viện số là “bộ sưu tập thông tin một cách có tổ chức, là tập hợp các đối tượng dữ liệu số mang tính tập trung, gồm có văn bản, video, âm thanh, cùng với những phương thức để truy cập, khai thác, chọn lọc, tổ chức và bảo trì bộ sưu tập này".

Liên hiệp thư viện số cho rằng: Thư viện số là những tổ chức cung cấp những tài nguyên, và kèm theo đó là những nhân viên chuyên biệt, để lựa chọn, định cấu trúc, cung cấp khả năng truy cập mang tính trí tuệ, diễn dịch, phân phối, bảo quản tính toàn vẹn, và đảm bảo tính bền vững theo thời gian của những bộ sưu tập các tác phẩm số sao cho chúng luôn sẵn sàng để một cộng đồng hoặc một nhóm cộng đồng được xác định trước có thể sử dụng (http://www.diglib.org/about/dldefinition.htm)...

Thư viện số là một loại hệ thống tìm kiếm thông tin - Information Retrieval System. (theo Wikipedia.org)

Từ quan điểm của người dùng tin, thư viện số là một cơ sở dữ liệu lớn. Đối với những người làm việc trong lĩnh vực công nghệ siêu văn bản, nó là một trong những ứng dụng của phương pháp siêu văn bản. Đối với những người công tác trong ngành thông tin, đó là một ứng dụng của Web. Từ quan điểm của ngành khoa học thư viện, thư viện số là một bước tiếp tục trong tự động hoá thư viện.

Học giả người Nga là Sokolova và Liyabev cho rằng thư viện số là một hệ thống phân tán có khả năng lưu trữ và tận dụng hiệu quả các loại tài liệu điện tử khác nhau mà giúp người dùng có thể truy cập và được chuyển giao thông tin dễ dàng qua máy tính.

Tại Việt Nam, theo Liên và Ty, "Thư viện số là một Thư viện điện tử cao cấp trong đó toàn bộ các tài liệu của thư viện đã được số hóa và được quản lý bằng một phần mềm chuyên nghiệp có tổ chức giúp người dùng dễ dàng truy cập, tìm kiếm và xem được nội dung toàn văn của chúng từ xa thông qua hệ thống mạng thông tin và các phương tiện truyền thông".

Vậy, thư viện số (Digital Library) trước hết là một thư viện đúng nghĩa nhưng có sự góp mặt của các yếu tố công nghệ thông tin, phần mềm máy tính... Ở đó các bộ sưu tập được lưu trữ dưới dạng số (tương phản với các định dạng in, vi dạng, hoặc các phương tiện khác) và có thể truy cập bằng máy tính. Nội dung số có thể được lưu trữ cục bộ hoặc truy cập từ xa qua mạng máy tính. Thư viện số còn là một loại hình thư viện đã tin học hóa toàn bộ hoặc một số dịch vụ thư viện. Là nơi người sử dụng có thể tới để tra cứu, sử dụng các dịch vụ thường làm như với một thư viện truyền thống nhưng đã được tin học hóa. Nguồn lực của thư viện số bao gồm cả tài liệu in giấy và tài liệu đã được số hóa. Một Thư viện số hoàn chỉnh phải thực hiện được tất cả các dịch vụ cơ bản của thư viện truyền thống kết hợp với việc ứng dụng các lợi thế của công nghệ thông tin trong việc lưu trữ, tìm kiểm và phổ biến nội dung thông tin.