Yếu tố cấu thành thư viện

Thư viện được tạo thành bởi 4 yếu tố:

Nguồn tài nguyên thông tin;

Cơ sở vật chất kĩ thuật;

Cán bộ thư viện;

Người sử dụng thư viện

* Nguồn tài nguyên thông tin:

            Là yếu tố quan trọng cấu thành thư viện, gồm vốn tài liệu và nguồn lực thông tin.

            Theo điều 2 Pháp lệnh Thư viện, vốn tài liệu được xác định là những tài liệu được sưu tầm, tập hợp theo nhiều chủ đề, nội dung nhất định được xử lý theo quy tắc, quy trình khoa học của nghiệp vụ thư viện để tổ chức phục vụ người đọc đạt hiệu quả cao và được bảo quản.

            Vốn tài liệu là bộ sưu tập tài liệu được xử lý, tổ chức theo quy tắc nhất định, được bảo quản để sử dụng lâu dài, hiệu quả. Vốn tài liệu gồm nhiều loại hình tài liệu với các dạng vật chất khác nhau.

            Vốn tài liệu được coi là di sản văn hóa của nhân loại, là thước đo trình độ phát triển của mỗi quốc gia.

            Tài liệu là những vật mang tin có lưu trữ các thông tin bao gồm các hình thức thô sơ như: ghi trên đất, đá, lá cây, thẻ tre, da, xương, kim loại… ; hình thức in trên giấy như: sách, báo, tạp chí… ; dạng vật mang tin hiện đại như: vi phim, vi phiếu, CD – ROM, DVD, băng đĩa, tài liệu số hóa… Như vậy, “Tài liệu là một dạng vật chất đã ghi nhận thông tin ở dạng thành văn, âm thanh, hình ảnh nhằm mục đích bảo quản và sử dụng.” – Pháp lệnh Thư viện

* Cơ sở vật chất kĩ thuật:

            Cơ sở vật chất kĩ thuật là các tòa nhà, trụ sở, địa điểm, diện tích dành cho thư viện với những phương tiện, thiết bị truyền thống hoặc hiện đại phục vụ cán bộ và bạn đọc của thư viện.

            Cơ sở vật chất kĩ thuật là nơi chứa đựng, tàng trữ và bảo quản vốn tài liệu của thư viện. Cũng là nơi diễn ra các hoạt động nghiệp vụ của thư viện, nơi kết nối giữa bạn đọc và tài liệu.

* Cán bộ thư viện: là linh hồn của thư viện (N.C. Crupxcaia)

            Là người được đào tạo để nắm vững nghiệp vụ thư viện, đảm nhận các công việc chuyên môn trong thư viện.

            Với thư viện và nguồn tài nguyên thông tin, cán bộ thư viện phải nắm bắt, tiến hành lựu chọn, thu thập, xử lý, sắp xếp, bảo quản, khai thác và tuyên truyền, giới thiệu tới bạn đọc.

            Đối với người dùng tin, cán bộ thư viện là người phục vụ nhu cầu thông tin và hướng dẫn đọc, nghiên cứu tài liệu. Cán bộ thư viện tạo ra các bộ máy tra cứu, các dịch vụ tối ưu để thỏa nãn nhu cầu tin của bạn đọc.

            Đối với cơ sở vật chất – kĩ thuật, cán bộ thư viện phải nắm được các vận hành, sử dụng các phương tiện kĩ thuật.

            Theo Pháp lệnh Thư viện, cán bộ thư viện có quyền học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ, được hưởng chế độ ưu đãi về nghề nghiệp. Cán bộ thư viện có nghĩa vụ thực hiện các quy định pháp luật, các quy định chuyên môn, quy chế của thư viện.

* Người sử dụng thử viện (người dùng tin, bạn đọc, độc giả): là đối tượng phụ vụ của thư viện dù thuộc loại hình hay hệ thống thư viện nào.

            Bao gồm các cá nhân hoặc một nhóm người của tập thể sử dụng thư viện trên cơ sở đã ghi nhận trong hồ sơ đăng kí bạn đọc của thư viện.

            Theo quy định của từng nước, bạn đọc có quyền lợi và trách nhiệm nhất định khi sử dụng thư viện. Ở Việt Nam, tại các thư viện hoạt động bằng ngân sách nhà nước, bạn đọc được sử dụng tài liệu của thư viện không phải trả tiền.

            Tùy vào loại hình và đặc điểm của thư viện, bạn đọc có thể là: người lớn, trẻ em, người khiếm thị và cả những người đang bị tạm giam hoặc phạt tù.

            Theo Pháp lệnh Thư viện, bạn đọc có trách nhiệm chấp hành nội quy của thư viện, bảo quản tài liệu, tham gia xây dựng, phát triển vốn tài liệu và chịu trách nhiệm về những hành vi vi phạm trong việc sử dụng vốn tài liệu của thư viện.